Could Immanuel Kant be a Utilitarian?: Kant’s Criticisms of Empiricist Moral Theories

Ahlâk felsefesi söz konusu olduğunda akla gelen ilk isimlerden biri Immanuel Kant’tır. Kant’ı ahlak için bu kadar önemli kılan husus ise Antik Çağ’dan modern döneme hakimiyetini sürdüren tüm ahlâk öğretilerini reddetmesi ve temelini saf akıldan alan yasasının imkânını ortaya koyma çabası olmuştur. Bu bağlamda felsefe tarihi boyunca deneye dayanan öğretilerinin karşısına Kant’ın getirilmiş, ödev ahlâkı çoğunlukla deneyci eleştirisi olarak okunmuş yorumlanmıştır. Yaygın kanaatin yönde oluşmasının en temel sebebi, ile ilgili yazılarında, deneyden öğretilerini, kökünden söken sarsan ciddi bir tehlike kabul etmesidir. anlamda açık ifadelere Ahlak Metafiziğinin Temellendirilmesi Pratik Aklın Eleştirisi isimli eserlerinde rastlamak mümkündür. Kant adlı eserinde amacının ilkelerinin kaynağını kişiden kişiye, durumdan duruma değişen deneysel ögelerden kurtarıp, evrensel mutlak zorunluluk taşıyan imkanını koymak olduğunu söyler. öğretiler kılı kırk yarar biçimde ayrılması gerektiğini belirtir. ifadeler ahlâkı, dolayısıyla da faydacılığı eleştirdiğini ahlâka dair düşüncelerinin faydacı öğretilerden pek çok farklı göstermektedir. Zira faydacılık, ögeler etmesiyle anlayışları arasında yer almaktadır. Bununla beraber eleştirilerine her iki teori arasındaki farklılıklara rağmen, özellikle ahlâkında başka insanlara karşı ödevlerimize yapılan vurgu başkalarının amaçlarını kendi amaçlarımızmış gibi benimsememizin ahlâkî olması bazı noktalar, önde faydacılar tarafından onun felsefesinin aslında olabileceği veya faydacılıkla uzlaştırılabileceği şeklinde anlaşılmıştır. anlayışa göre insanın aynı anda hem Kantçı de ilkelerini benimsemesi azından teorik Kantçılık faydacılığın iddiasının karşısında yaygın şekilde edilen görüş kesinlikle olamayacağı hiçbir uzlaştırılamayacağıdır. Biz makalede öncelikle yönelik eleştirilerini “ahlâk kaynağı eleştirisi”, “en yüksek iyi eleştirisi” “insanın araçsallaştırılması üç başlık altında ele alacağız. Çalışmamızda elde ettiğimiz bilgilerden hareketle ikincil literatürde olup tartışmasına, pratik problemleri çerçevesinde görüşü karşılaştırarak cevap bulmayı amaçlamaktayız.